Yanıklarda Ilk Yardım
Sıcak sıvı, buhar ve katı maddelerle fiziksel ısıya maruz kalarak veya asit ve alkali karakterde kimyassal maddelerle temas sonucu dokuların zarar görmesiyle yanıklar oluşur. Hatta yanıklar elektrik akımı ve radyasyon etkisiyle de oluşabilmektedir. Yanık vakalarında dokulardaki yıkımlanma ciddi boyutlara ulaştığında dostlarımız için hayati bir risk oluşturmaktadır.
Yanıkların ciddiyetini, yanıkların derecesi, etkilediği yüzeyin genişliği, enfeksiyon riski, dostumuzun yaşı ve solunum yolundaki hasar belirler.
Yanıkların Derecelendirilmesi
1. Derece Yanıklar: Derinin en üst tabakasının hafif kavlanma tarzında yanması ve dökülmesi. Ağrıya neden olması dışında klinik bir önemi yoktur. Deri önce kızarır daha sonra soyulma (deskuamasyon) olur.
2. Derece Yanıklar: Derinin daha derin dokularının ısıdan etkilenmesi sonucu bül denilen içi sıvı dolu kesecikler oluşur. Bu tip yanıklar ağrılıdır. 2 hafta içerisinde epidermisin kendini onarmasıyla iyileşme olur. Yara enfeksiyon açısından risklidir. Yara enfeksiyonu gelişirse durum ciddileşebilir hem tedavisi zorlaşır hem de deride kalıcı iz bırakabilir. Bu bakımdan antisepsi ve yara bakımında dikkatli olunmalıdır.
3. Derece Yanıklar: Derinin tüm katlarının ısıdan etkilendiği durumlardır. Pişmiş et görüntüsü verir.
4. Derece Yanıklar: Derinin tüm katları yanında altında bulunan cilt altı yağ dokusu, kas, tendon, kemik gibi yapıları içine alan derin yanıklardır.
Yanıklarda Ne Yapılmalı?
- Dostumuz maruz kaldığı ısı kaynağından uzaklaştırılmalı yanma devam ediyorsa paniklemeden battaniye örtülerek yanmayı destekleyen hava teması kesilerek ateş söndürülür.
- Kimyasal maddelerle oluşan yanıklarda deri bol suyla yıkanmalı ve kimyasal maddenin etkisi seyreltilmelidir.
- Dostumuz elektrik akımına maruz kalmışsa hızla elektrik temasından uzaklaştırılmalıdır. Bunun en güvenli yolu elektriği şalterden kesmektir. Aksi taktirde kurtarıcı kazazede durumuna düşebilir.
- Solunum yolunun ve solunumun kontrolu yapılarak yanıktan ne kadar etkilendiği tespit edilir.
- Yanık bölgesi geniş değilse ilk 10 dakika içinde bölge üzerine soğuk su uygulaması yapılabilir.
- Yanık bölgesinin antisepsisi enfeksiyon açısından önemlidir.
- Su toplamış kesecikler patlatılmamalı veya içleri boşaltılmamalıdır.
- Yanık bölgesi gazlı bezle hafif örtülmeli ancak bandaj uygulanmamalıdır.
- Geniş yanıklarda vücuttan ısı kaybını önlemek için dostumuz battaniye ile örtülmeli ve en kısa süre içerisinde tıbbi müdahale için nakli yapılmalıdır.
